古诗词大全

热度:184 作者: [唐朝] 柳宗元
类型:写山|写鸟|写马|古文观止|游记|写草|散文|写云|写鱼|

得西山后八日,寻山口西北道二百步,又得钴鉧潭。

西二十五步,当湍而浚者为鱼梁。

梁之上有丘焉,生竹树。

其石之突怒偃蹇,负土而出,争为奇状者,殆不可数。

其嵚然相累而下者,若牛马之饮于溪;其冲然角列而上者,若熊罴之登于山。

丘之小不能一亩,可以笼而有之。

问其主,曰:“唐氏之弃地,货而不售。

”问其价,曰:“止四百。

”余怜而售之。

李深源、元克己时同游,皆大喜,出自意外。

即更取器用,铲刈秽草,伐去恶木,烈火而焚之。

嘉木立,美竹露,奇石显。

由其中以望,则山之高,云之浮,溪之流,鸟兽之遨游,举熙熙然回巧献技,以效兹丘之下。

枕席而卧,则清泠之状与目谋,瀯瀯之声与耳谋,悠然而虚者与神谋,渊然而静者与心谋。

不匝旬而得异地者二,虽古好事之士,或未能至焉。

噫!以兹丘之胜,致之沣、镐、鄠、杜,则贵游之士争买者,日增千金而愈不可得。

今弃是州也,农夫渔父,过而陋之,贾四百,连岁不能售。

而我与深源、克己独喜得之,是其果有遭乎!书于石,所以贺兹丘之遭也。

作品注释

  1. 寻:通“循”,沿着。
  2. 道:行走。
  3. 步:指跨一步的距离。
  4. 潭:原选本无,据中华书局版《柳河东集》补。
  5. 湍(tuān):急流。
  6. 浚(jùn):深水。
  7. 鱼梁:用石砌成的拦截水流、中开缺口以便捕鱼的堰。
  8. 突怒:形容石头突出隆起。
  9. 偃蹇(yǎn jiǎn):形容石头高耸的姿态。
  10. 殆:几乎,差不多。
  11. 嵚(qīn)然:山势高峻的样子。
  12. 冲(chòng)然:向上或向前的样子。
  13. 角列:争取排到前面去,一说,像兽角那样排列。
  14. 罴(pí):棕熊。
  15. 不能:不足,不满,不到。
  16. 笼:包笼,包罗。
  17. 货:卖,出售。
  18. 不售:卖不出去。
  19. 怜:爱惜。
  20. 售:买。
  21. 更:轮番,一次又一次。
  22. 器用:器具,工具。
  23. 刈(yì):割。
  24. 其中:小丘的当中。
  25. 举:全。
  26. 熙熙然:和悦的样子。
  27. 回巧:呈现巧妙的姿态,
  28. 技:指景物姿态的各自的特点。
  29. 效:效力,尽力贡献。
  30. 清泠(líng):形容景色清凉明澈。
  31. 谋:这里是接触的意思。
  32. 瀯瀯(yíng yíng):象声词,像水回旋的声音。
  33. 匝(zā)旬:满十天。匝,周。旬,十天为一旬。
  34. 虽:即使,纵使,就是。
  35. 好(hào)事:爱好山水。
  36. 或:或许,只怕,可能。
  37. 焉:表示估量语气。
  38. 胜:指优美的景色。
  39. 陋:鄙视,轻视。
  40. 连岁:多年,接连几年。
  41. 其:岂,难道。
  42. 遭:遇合,运气。
  43. 所以:用来……的。[4] 

作品译文

(我)找到西山后的第八天,沿着山口向西北走两百步,又发现了钴鉧潭。钴鉧潭西面二十五步(的地方),在水流急而深处是一道坝。坝顶上有一座小丘,(小丘)上面生长着竹子和树木。小丘上的石头突出隆起、高然耸立,破土而出、争奇斗怪的,几乎(多得)数不清。那些重叠着、相负而下的石头,好像是(俯身)在小溪里喝水的牛马;那些高耸突出、如兽角斜列往上冲的石头,好像是在山上攀登的棕熊。
小丘很小,不到一亩,可以把它装到笼子里占有它。(我)打听它的主人是谁,(有人)说:“这是唐家不要的地方,想出售却卖不出去。”(我)问它的价钱,(有人)说:“只要四百文。”我很喜欢(这个小丘),就(把它)买了下来。李深源、元克己这时和我一起游览,(他们)都非常高兴,(认为这是)出乎意料的收获。(我们)随即轮流拿起工具,铲割杂草,砍伐杂树,点燃大火把它们烧掉。美好的树木树立起来了,秀美的竹子显露出来了,奇峭的石头呈现出来了。(我们)站在小丘中间眺望,(只见)高高的山岭、漂浮的云朵、潺潺的溪流、自由自在游玩的飞鸟走兽,全都欢快地呈巧献技,来为这个小丘效力。(我们在小丘上)枕着石头席地而卧,眼睛触及的是清澈明净的景色,耳朵触及的是淙淙潺潺的水声,精神感受到的是悠远空旷的浩然之气,心灵感受到的是恬静幽深的境界。不满十天(我)就得到了两处风景胜地,即使古代爱好山水的人士,也许没有到过这地方吧。
唉!凭着这小丘优美的景色,(如果)把它放到(京都附近的)沣、镐、鄠、杜(等这些繁华的地方),那么喜欢游赏的、争相购买的人每天增加几千文钱(购买)反而(恐怕)更加买不到。如今(它)被抛弃在(这荒僻的)永州,连农民、渔夫走过也鄙视它,售价(只有)四百文钱,一连几年也卖不出去。而唯独我和李深源、元克己因为得到它了而高兴,难道遇到这个小丘真的要靠运气吗?(我)把这篇文章写在石碑上,用来祝贺(我和)这小丘的遇合。
tán 西 xiǎo qiū
[ [ táng cháo ] ] liǔ zōng yuán
西 shān hòu , , xún shān kǒu 西 běi dào èr bǎi , , yòu tán       
西 èr shí , , dāng tuān ér xùn zhě wéi liáng       
liáng zhī shàng yǒu qiū yān , , shēng zhú shù       
shí zhī yǎn jiǎn , , ér chū , , zhēng wéi zhuàng zhě , , dài shù       
qīn rán xiàng lèi ér xià zhě , , ruò niú zhī yǐn ; ; chōng rán jiǎo liè ér shàng zhě , , ruò xióng zhī dēng shān       
qiū zhī xiǎo néng , , lóng ér yǒu zhī       
wèn zhǔ , , yuē : : táng shì zhī , , huò ér shòu       
wèn jià , , yuē : : zhǐ bǎi       
lián ér shòu zhī       
shēn yuán yuán shí tóng yóu , , jiē , , chū wài       
gèng yòng , , chǎn huì cǎo , , è , , liè huǒ ér fén zhī       
jiā , , měi zhú , , shí xiǎn       
yóu zhōng wàng , , shān zhī gāo , , yún zhī , , zhī liú , , niǎo shòu zhī áo yóu , , rán huí qiǎo xiàn , , xiào qiū zhī xià       
zhěn ér , , qīng líng zhī zhuàng móu , , yíng yíng zhī shēng ěr móu , , yōu rán ér zhě shén móu , , yuān rán ér jìng zhě xīn móu       
xún ér zhě èr , , suī hǎo shì zhī shì , , huò wèi néng zhì yān       
! ! qiū zhī shèng , , zhì zhī fēng gǎo , , guì yóu zhī shì zhēng mǎi zhě , , zēng qiān jīn ér       
jīn shì zhōu , , nóng , , guò ér lòu zhī , , jiǎ bǎi , , lián suì néng shòu       
ér shēn yuán zhī , , shì guǒ yǒu zāo ! ! shū shí , , suǒ qiū zhī zāo
热度:96 作者: [唐朝] 柳宗元
类型:写山|写水|写人|古文观止|写草|望远|

将为穹谷嵁岩渊池于郊邑之中,则必辇山石,沟涧壑,陵绝险阻,疲极人力,乃可以有为也。

然而求天作地生之状,咸无得焉。

逸其人,因其地,全其天,昔之所难,今于是乎在。

永州实惟九疑之麓。

其始度土者,环山为城。

有石焉,翳于奥草;有泉焉,伏于土涂。

蛇虺之所蟠,狸鼠之所游。

茂树恶木,嘉葩毒卉,乱杂而争植,号为秽墟。

韦公之来,既逾月,理甚无事。

望其地,且异之。

始命芟其芜,行其涂。

积之丘如,蠲之浏如。

既焚既酾,奇势迭出。

清浊辨质,美恶异位。

视其植,则清秀敷舒;视其蓄,则溶漾纡余。

怪石森然,周于四隅。

或列或跪,或立或仆,窍穴逶邃,堆阜突怒。

乃作栋宇,以为观游。

凡其物类,无不合形辅势,效伎于堂庑之下。

外之连山高原,林麓之崖,间厕隐显。

迩延野绿,远混天碧,咸会于谯门之内。

已乃延客入观,继以宴娱。

或赞且贺曰:“见公之作,知公之志。

公之因土而得胜,岂不欲因俗以成化?公之择恶而取美,岂不欲除残而佑仁?公之蠲浊而流清,岂不欲废贪而立廉?公之居高以望远,岂不欲家抚而户晓?夫然,则是堂也,岂独草木土石水泉之适欤?山原林麓之观欤?将使继公之理者,视其细知其大也。

”宗元请志诸石,措诸壁,编以为二千石楷法。

yǒng zhōu wéi shǐ 使 jun1 xīn táng
[ [ táng cháo ] ] liǔ zōng yuán
jiāng wéi qióng kān yán yuān chí jiāo zhī zhōng , , niǎn shān shí , , gōu jiàn , , líng jué xiǎn , , rén , , nǎi yǒu wéi       
rán ér qiú tiān zuò shēng zhī zhuàng , , xián yān       
rén , , yīn , , quán tiān , , zhī suǒ nán , , jīn shì zài       
yǒng zhōu shí wéi jiǔ zhī       
shǐ zhě , , huán shān wéi chéng       
yǒu shí yān , , ào cǎo ; ; yǒu quán yān , ,       
shé huī zhī suǒ pán , , shǔ zhī suǒ yóu       
mào shù è , , jiā huì , , luàn ér zhēng zhí , , hào wéi huì       
wéi gōng zhī lái , , yuè , , shèn shì       
wàng , , qiě zhī       
shǐ mìng shān , , háng       
zhī qiū , , juān zhī liú       
fén shāi , , shì dié chū       
qīng zhuó biàn zhì , , měi è wèi       
shì zhí , , qīng xiù shū ; ; shì , , róng yàng       
guài shí sēn rán , , zhōu       
huò liè huò guì , , huò huò , , qiào xué wēi suì , , duī       
nǎi zuò dòng , , wéi guān yóu       
fán lèi , , xíng shì , , xiào táng zhī xià       
wài zhī lián shān gāo yuán , , lín zhī , , jiān yǐn xiǎn       
ěr yán 绿 , , yuǎn hún tiān , , xián huì qiáo mén zhī nèi       
nǎi yán guān , , yàn       
huò zàn qiě yuē : : jiàn gōng zhī zuò , , zhī gōng zhī zhì       
gōng zhī yīn ér shèng , , yīn chéng huà ? ? gōng zhī è ér měi , , chú cán ér yòu rén ? ? gōng zhī juān zhuó ér liú qīng , , fèi tān ér lián ? ? gōng zhī gāo wàng yuǎn , , jiā ér xiǎo ? ? rán , , shì táng , , cǎo shí shuǐ quán zhī shì ? ? shān yuán lín zhī guān ? ? jiāng shǐ 使 gōng zhī zhě , , shì zhī       
zōng yuán qǐng zhì zhū shí , , cuò zhū , , biān wéi èr qiān shí kǎi
热度:496 作者: [唐朝] 柳宗元
类型:写人|古文观止|故乡|写云|

郭橐驼,不知始何名。

病偻,隆然伏行,有类橐驼者,故乡人号之“驼”。

驼闻之,曰:“甚善。

名我固当。

”因舍其名,亦自谓橐驼云。

其乡曰丰乐乡,在长安西。

驼业种树,凡长安豪富人为观游及卖果者,皆争迎取养。

视驼所种树,或移徙,无不活,且硕茂,早实以蕃。

他植者虽窥伺效慕,莫能如也。

有问之,对曰:“橐驼非能使木寿且孳也,能顺木之天,以致其性焉尔。

凡植木之性,其本欲舒,其培欲平,其土欲故,其筑欲密。

既然已,勿动勿虑,去不复顾。

其莳也若子,其置也若弃,则其天者全而其性得矣。

故吾不害其长而已,非有能硕茂之也;不抑耗其实而已,非有能早而蕃之也。

他植者则不然,根拳而土易,其培之也,若不过焉则不及。

苟有能反是者,则又爱之太恩,忧之太勤,旦视而暮抚,已去而复顾,甚者爪其肤以验其生枯,摇其本以观其疏密,而木之性日以离矣。

虽曰爱之,其实害之;虽曰忧之,其实仇之,故不我若也。

吾又何能为哉!” 问者曰:“以子之道,移之官理,可乎?”驼曰:“我知种树而已,官理,非吾业也。

然吾居乡,见长人者好烦其令,若甚怜焉,而卒以祸。

旦暮吏来而呼曰:‘官命促尔耕,勖尔植,督尔获,早缫而绪,早织而缕,字而幼孩,遂而鸡豚。

’鸣鼓而聚之,击木而召之。

吾小人辍飧饔以劳吏者,且不得暇,又何以蕃吾生而安吾性耶?故病且怠。

若是,则与吾业者其亦有类乎?” 问者曰:“嘻,不亦善夫!吾问养树,得养人术。

”传其事以为官戒。

zhǒng shù guō tuó tuó chuán
[ [ táng cháo ] ] liǔ zōng yuán
guō tuó tuó , , zhī shǐ míng       
bìng , , lóng rán háng , , yǒu lèi tuó tuó zhě , , xiāng rén hào zhī tuó       
tuó wén zhī , , yuē : : shèn shàn       
míng dāng       
yīn shě míng , , wèi tuó tuó yún       
xiāng yuē fēng xiāng , , zài zhǎng ān 西       
tuó zhǒng shù , , fán zhǎng ān háo rén wéi guān yóu mài guǒ zhě , , jiē zhēng yíng yǎng       
shì tuó suǒ zhǒng shù , , huò , , huó , , qiě shuò mào , , zǎo shí fān       
zhí zhě suī kuī xiào , , néng       
yǒu wèn zhī , , duì yuē : : tuó tuó fēi néng shǐ 使 shòu 寿 qiě , , néng shùn zhī tiān , , zhì xìng yān ěr       
fán zhí zhī xìng , , běn shū , , péi píng , , , , zhù       
rán , , dòng , ,       
shì ruò , , zhì ruò , , tiān zhě quán ér xìng       
hài zhǎng ér , , fēi yǒu néng shuò mào zhī ; ; hào shí ér , , fēi yǒu néng zǎo ér fān zhī       
zhí zhě rán , , gēn quán ér , , péi zhī , , ruò guò yān       
gǒu yǒu néng fǎn shì zhě , , yòu ài zhī tài ēn , , yōu zhī tài qín , , dàn shì ér , , ér , , shèn zhě zhǎo yàn shēng , , yáo běn guān shū , , ér zhī xìng       
suī yuē ài zhī , , shí hài zhī ; ; suī yuē yōu zhī , , shí chóu zhī , , ruò       
yòu néng wéi zāi ! !        wèn zhě yuē : : zhī dào , , zhī guān , , ? ? tuó yuē : : zhī zhǒng shù ér , , guān , , fēi       
rán xiāng , , jiàn zhǎng rén zhě hǎo fán lìng , , ruò shèn lián yān , , ér huò       
dàn lái ér yuē : : guān mìng ěr gēng , , ěr zhí , , ěr huò , , zǎo sāo ér , , zǎo zhī ér , , ér yòu hái , , suí ér tún       
míng ér zhī , , ér zhào zhī       
xiǎo rén chuò sūn yōng láo zhě , , qiě xiá , , yòu fān shēng ér ān xìng ? ? bìng qiě dài       
ruò shì , , zhě yǒu lèi ? ?        wèn zhě yuē : : , , shàn ! ! wèn yǎng shù , , yǎng rén shù       
chuán shì wéi guān jiè
热度:165 作者: [唐朝] 柳宗元
类型:写人|古文观止|写云|

凡大人之道有三:一曰正蒙难,二曰法授圣,三曰化及民。

殷有仁人曰箕子,实具兹道以立于世,故孔子述六经之旨,尤殷勤焉。

当纣之时,大道悖乱,天威之动不能戒,圣人之言无所用。

进死以并命,诚仁矣,无益吾祀,故不为。

委身以存祀,诚仁矣,与亡吾国,故不忍。

具是二道,有行之者矣。

是用保其明哲,与之俯仰;晦是谟范,辱于囚奴;昏而无邪,隤而不息;故在易曰“箕子之明夷”,正蒙难也。

及天命既改,生人以正,乃出大法,用为圣师。

周人得以序彝伦而立大典;故在书曰“以箕子归作《洪范》”,法授圣也。

及封朝鲜,推道训俗,惟德无陋,惟人无远,用广殷祀,俾夷为华,化及民也。

率是大道,丛于厥躬,天地变化,我得其正,其大人欤? 呜乎!当其周时未至,殷祀未殄,比干已死,微子已去,向使纣恶未稔而自毙,武庚念乱以图存,国无其人,谁与兴理?是固人事之或然者也。

然则先生隐忍而为此,其有志于斯乎? 唐某年,作庙汲郡,岁时致祀,嘉先生独列于易象,作是颂云: 蒙难以正,授圣以谟。

宗祀用繁,夷民其苏。

宪宪大人,显晦不渝。

圣人之仁,道合隆污。

明哲在躬,不陋为奴。

冲让居礼,不盈称孤。

高而无危,卑不可逾。

非死非去,有怀故都。

时诎而伸,卒为世模。

易象是列,文王为徒。

大明宣昭,崇祀式孚。

古阙颂辞,继在后儒。

bēi
[ [ táng cháo ] ] liǔ zōng yuán
fán rén zhī dào yǒu sān : : yuē zhèng méng nán , , èr yuē shòu shèng , , sān yuē huà mín       
yīn yǒu rén rén yuē , , shí dào shì , , kǒng shù liù jīng zhī zhǐ , , yóu yīn qín yān       
dāng zhòu zhī shí , , dào bèi luàn , , tiān wēi zhī dòng néng jiè , , shèng rén zhī yán suǒ yòng       
jìn bìng mìng , , chéng rén , , , , wéi       
wěi shēn cún , , chéng rén , , wáng guó , , rěn       
shì èr dào , , yǒu háng zhī zhě       
shì yòng bǎo míng zhé , , zhī yǎng ; ; huì shì fàn , , qiú ; ; hūn ér xié , , tuí ér ; ; zài yuē zhī míng , , zhèng méng nán       
tiān mìng gǎi , , shēng rén zhèng , , nǎi chū , , yòng wéi shèng shī       
zhōu rén lún ér diǎn ; ; zài shū yuē guī zuò hóng fàn , , shòu shèng       
fēng cháo xiān , , tuī dào xùn , , wéi lòu , , wéi rén yuǎn , , yòng guǎng 广 yīn , , wéi huá , , huà mín       
shì dào , , cóng jué gōng , , tiān biàn huà , , zhèng , , rén ? ?        ! ! dāng zhōu shí wèi zhì , , yīn wèi tiǎn , , gàn , , wēi , , xiàng shǐ 使 zhòu è wèi rěn ér , , gēng niàn luàn cún , , guó rén , , shuí xìng ? ? shì rén shì zhī huò rán zhě       
rán xiān shēng yǐn rěn ér wéi , , yǒu zhì ? ?        táng mǒu nián , , zuò miào jun4 , , suì shí zhì , , jiā xiān shēng liè xiàng , , zuò shì sòng yún : :        méng nán zhèng , , shòu shèng       
zōng yòng fán , , mín       
xiàn xiàn rén , , xiǎn huì       
shèng rén zhī rén , , dào lóng       
míng zhé zài gōng , , lòu wéi       
chōng ràng , , yíng chēng       
gāo ér wēi , , bēi       
fēi fēi , , yǒu huái 怀 dōu       
shí ér shēn , , wéi shì       
xiàng shì liè , , wén wáng wéi       
míng xuān zhāo , , chóng shì       
què sòng , , zài hòu
热度:357 作者: [唐朝] 柳宗元
类型:写雨|山水|写山|写水|古文观止|写云|

灌水之阳有溪焉,东流入于潇水。

或曰:冉氏尝居也,故姓是溪为冉溪。

或曰:可以染也,名之以其能,故谓之染溪。

予以愚触罪,谪潇水上。

爱是溪,入二三里,得其尤绝者家焉。

古有愚公谷,今予家是溪,而名莫能定,士之居者,犹龂龂然,不可以不更也,故更之为愚溪。

愚溪之上,买小丘,为愚丘。

自愚丘东北行六十步,得泉焉,又买居之,为愚泉。

愚泉凡六穴,皆出山下平地,盖上出也。

合流屈曲而南,为愚沟。

遂负土累石,塞其隘,为愚池。

愚池之东为愚堂。

其南为愚亭。

池之中为愚岛。

嘉木异石错置,皆山水之奇者,以予故,咸以愚辱焉。

夫水,智者乐也。

今是溪独见辱于愚,何哉?盖其流甚下,不可以溉灌。

又峻急多坻石,大舟不可入也。

幽邃浅狭,蛟龙不屑,不能兴云雨,无以利世,而适类于予,然则虽辱而愚之,可也。

宁武子“邦无道则愚”,智而为愚者也;颜子“终日不违如愚”,睿而为愚者也。

皆不得为真愚。

今予遭有道而违于理,悖于事,故凡为愚者,莫我若也。

夫然,则天下莫能争是溪,予得专而名焉。

溪虽莫利于世,而善鉴万类,清莹秀澈,锵鸣金石,能使愚者喜笑眷慕,乐而不能去也。

予虽不合于俗,亦颇以文墨自慰,漱涤万物,牢笼百态,而无所避之。

以愚辞歌愚溪,则茫然而不违,昏然而同归,超鸿蒙,混希夷,寂寥而莫我知也。

于是作《八愚诗》,纪于溪石上。

shī
[ [ táng cháo ] ] liǔ zōng yuán
guàn shuǐ zhī yáng yǒu yān , , dōng liú xiāo shuǐ       
huò yuē : : rǎn shì cháng , , xìng shì wéi rǎn       
huò yuē : : rǎn , , míng zhī néng , , wèi zhī rǎn       
chù zuì , , zhé xiāo shuǐ shàng       
ài shì , , èr sān , , yóu jué zhě jiā yān       
yǒu gōng , , jīn jiā shì , , ér míng néng dìng , , shì zhī zhě , , yóu yǎn yǎn rán , , gèng , , gèng zhī wéi       
zhī shàng , , mǎi xiǎo qiū , , wéi qiū       
qiū dōng běi háng liù shí , , quán yān , , yòu mǎi zhī , , wéi quán       
quán fán liù xué , , jiē chū shān xià píng , , gài shàng chū       
liú ér nán , , wéi gōu       
suí lèi shí , , sāi ài , , wéi chí       
chí zhī dōng wéi táng       
nán wéi tíng       
chí zhī zhōng wéi dǎo       
jiā shí cuò zhì , , jiē shān shuǐ zhī zhě , , , , xián yān       
shuǐ , , zhì zhě       
jīn shì jiàn , , zāi ? ? gài liú shèn xià , , gài guàn       
yòu jun4 duō shí , , zhōu       
yōu suì qiǎn xiá , , jiāo lóng xiè , , néng xìng yún , , shì , , ér shì lèi , , rán suī ér zhī , ,       
níng bāng dào , , zhì ér wéi zhě ; ; yán zhōng wéi , , ruì ér wéi zhě       
jiē wéi zhēn       
jīn zāo yǒu dào ér wéi , , bèi shì , , fán wéi zhě , , ruò       
rán , , tiān xià néng zhēng shì , , zhuān ér míng yān       
suī shì , , ér shàn jiàn wàn lèi , , qīng yíng xiù chè , , qiāng míng jīn shí , , néng shǐ 使 zhě xiào juàn , , ér néng       
suī , , wén wèi , , shù wàn , , láo lóng bǎi tài , , ér suǒ zhī       
, , máng rán ér wéi , , hūn rán ér tóng guī , , chāo hóng 鸿 méng , , hún , , liáo ér zhī       
shì zuò shī , , shí shàng
热度:156 作者: [唐朝] 柳宗元
类型:写马|写人|古文观止|

古之传者有言:成王以桐叶与小弱弟戏,曰:“以封汝。

”周公入贺。

王曰:“戏也。

”周公曰:“天子不可戏。

”乃封小弱弟于唐。

吾意不然。

王之弟当封邪,周公宜以时言于王,不待其戏而贺以成之也。

不当封邪,周公乃成其不中之戏,以地以人与小弱者为之主,其得为圣乎?且周公以王之言不可苟焉而已,必从而成之邪?设有不幸,王以桐叶戏妇寺,亦将举而从之乎?凡王者之德,在行之何若。

设未得其当,虽十易之不为病;要于其当,不可使易也,而况以其戏乎!若戏而必行之,是周公教王遂过也。

吾意周公辅成王,宜以道,从容优乐,要归之大中而已,必不逢其失而为之辞。

又不当束缚之,驰骤之,使若牛马然,急则败矣。

且家人父子尚不能以此自克,况号为君臣者邪!是直小丈夫缺缺者之事,非周公所宜用,故不可信。

或曰:封唐叔,史佚成之。

tóng fēng biàn
[ [ táng cháo ] ] liǔ zōng yuán
zhī chuán zhě yǒu yán : : chéng wáng tóng xiǎo ruò , , yuē : : fēng       
zhōu gōng       
wáng yuē : :       
zhōu gōng yuē : : tiān       
nǎi fēng xiǎo ruò táng       
rán       
wáng zhī dāng fēng xié , , zhōu gōng shí yán wáng , , dài ér chéng zhī       
dāng fēng xié , , zhōu gōng nǎi chéng zhōng zhī , , rén xiǎo ruò zhě wéi zhī zhǔ , , wéi shèng ? ? qiě zhōu gōng wáng zhī yán gǒu yān ér , , cóng ér chéng zhī xié ? ? shè yǒu xìng , , wáng tóng , , jiāng ér cóng zhī ? ? fán wáng zhě zhī , , zài háng zhī ruò       
shè wèi dāng , , suī shí zhī wéi bìng ; ; yào dāng , , shǐ 使 , , ér kuàng ! ! ruò ér háng zhī , , shì zhōu gōng jiāo wáng suí guò       
zhōu gōng chéng wáng , , dào , , cóng róng yōu , , yào guī zhī zhōng ér , , féng shī ér wéi zhī       
yòu dāng shù zhī , , chí zhòu zhī , , shǐ 使 ruò niú rán , , bài       
qiě jiā rén shàng néng , , kuàng hào wéi jun1 chén zhě xié ! ! shì zhí xiǎo zhàng quē quē zhě zhī shì , , fēi zhōu gōng suǒ yòng , , xìn       
huò yuē : : fēng táng shū , , shǐ chéng zhī
热度:305 作者: [唐朝] 柳宗元
类型:写水|哲理|

永之氓咸善游。

一日,水暴甚,有五、六氓乘小船绝湘水。

中济,船破,皆游。

其一氓尽力而不能寻常。

其侣曰:“汝善游最也,今何后为?”曰:“吾腰千钱,重,是以后。

”曰:“何不去之?”不应,摇其首。

有顷,益怠。

已济者立岸上呼且号曰:“汝愚之甚,蔽之甚,身且死,何以货为?”又摇其首。

遂溺死。

吾哀之。

且若是,得不有大货之溺大氓者乎?于是作《哀溺》。

āi wén
[ [ táng cháo ] ] liǔ zōng yuán
yǒng zhī máng xián shàn yóu       
, , shuǐ bào shèn , , yǒu liù máng chéng xiǎo chuán jué xiāng shuǐ       
zhōng , , chuán , , jiē yóu       
máng jìn ér néng xún cháng       
yuē : : shàn yóu zuì , , jīn hòu wéi ? ? yuē : : yāo qiān qián , , zhòng , , shì hòu       
yuē : : zhī ? ? yīng , , yáo shǒu       
yǒu qǐng , , dài       
zhě àn shàng qiě hào yuē : : zhī shèn , , zhī shèn , , shēn qiě , , huò wéi ? ? yòu yáo shǒu       
suí       
āi zhī       
qiě ruò shì , , yǒu huò zhī máng zhě ? ? shì zuò āi
热度:368 作者: [南北朝] 柳宗元
类型:写水|写马|写人|士卒|写草|奴隶|写酒|

太尉始为泾州刺史时,汾阳王以副元帅居蒲。

王子晞为尚书,领行营节度使,寓军邠州,纵士卒无赖。

邠人偷嗜暴恶者,卒以货窜名军伍中,则肆志,吏不得问。

日群行丐取于市,不嗛,辄奋击折人手足,椎釜鬲瓮盎盈道上,袒臂徐去,至撞杀孕妇人。

邠宁节度使白孝德以王故,戚不敢言。

太尉自州以状白府,愿计事。

至则曰:“天子以生人付公理,公见人被暴害,因恬然。

且大乱,若何?”孝德曰:“愿奉教。

”太尉曰:“某为泾州,甚适,少事;今不忍人无寇暴死,以乱天子边事。

公诚以都虞候命某者,能为公已乱,使公之人不得害。

”孝德曰:“幸甚!”如太尉请。

既署一月,晞军士十七人入市取酒,又以刃刺酒翁,坏酿器,酒流沟中。

太尉列卒取十七人,皆断头注槊上,植市门外。

晞一营大噪,尽甲。

孝德震恐,召太尉曰:“将奈何?”太尉曰:“无伤也!请辞于军。

”孝德使数十人从太尉,太尉尽辞去。

解佩刀,选老躄者一人持马,至晞门下。

甲者出,太尉笑且入曰:“杀一老卒,何甲也?吾戴吾头来矣!”甲者愕。

因谕曰:“尚书固负若属耶?副元帅固负若属耶?奈何欲以乱败郭氏?为白尚书,出听我言。

”晞出见太尉。

太尉曰:“副元帅勋塞天地,当务始终。

今尚书恣卒为暴,暴且乱,乱天子边,欲谁归罪?罪且及副元帅。

今邠人恶子弟以货窜名军籍中,杀害人,如是不止,几日不大乱?大乱由尚书出,人皆曰尚书倚副元帅,不戢士。

然则郭氏功名,其与存者几何?” 言未毕,晞再拜曰:“公幸教晞以道,恩甚大,愿奉军以从。

”顾叱左右曰:“皆解甲散还火伍中,敢哗者死!”太尉曰:“吾未晡食,请假设草具。

”既食,曰:“吾疾作,愿留宿门下。

”命持马者去,旦日来。

遂卧军中。

晞不解衣,戒候卒击柝卫太尉。

旦,俱至孝德所,谢不能,请改过。

邠州由是无祸。

先是,太尉在泾州为营田官。

泾大将焦令谌取人田,自占数十顷,给与农,曰:“且熟,归我半。

”是岁大旱,野无草,农以告谌。

谌曰:“我知入数而已,不知旱也。

”督责益急,农且饥死,无以偿,即告太尉。

太尉判状辞甚巽,使人求谕谌。

谌盛怒,召农者曰:“我畏段某耶?何敢言我!”取判铺背上,以大杖击二十,垂死,舆来庭中。

太尉大泣曰:“乃我困汝!”即自取水洗去血,裂裳衣疮,手注善药,旦夕自哺农者,然后食。

取骑马卖,市谷代偿,使勿知。

淮西寓军帅尹少荣,刚直士也。

入见谌,大骂曰:“汝诚人耶?泾州野如赭,人且饥死;而必得谷,又用大杖击无罪者。

段公,仁信大人也,而汝不知敬。

今段公唯一马,贱卖市谷入汝,汝又取不耻。

凡为人傲天灾、犯大人、击无罪者,又取仁者谷,使主人出无马,汝将何以视天地,尚不愧奴隶耶!”谌虽暴抗,然闻言则大愧流汗,不能食,曰:“吾终不可以见段公!”一夕,自恨死。

及太尉自泾州以司农征,戒其族:“过岐,朱泚幸致货币,慎勿纳。

”及过,泚固致大绫三百匹。

太尉婿韦晤坚拒,不得命。

至都,太尉怒曰:“果不用吾言!”晤谢曰:“处贱无以拒也。

”太尉曰:“然终不以在吾第。

”以如司农治事堂,栖之梁木上。

泚反,太尉终,吏以告泚,泚取视,其故封识具存。

太尉逸事如右。

元和九年月日,永州司马员外置同正员柳宗元谨上史馆。

今之称太尉大节者出入,以为武人一时奋不虑死,以取名天下,不知太尉之所立如是。

宗元尝出入岐周邠斄间,过真定,北上马岭,历亭障堡戍,窃好问老校退卒,能言其事。

太尉为人姁姁,常低首拱手行步,言气卑弱,未尝以色待物;人视之,儒者也。

遇不可,必达其志,决非偶然者。

会州刺史崔公来,言信行直,备得太尉遗事,覆校无疑,或恐尚逸坠,未集太史氏,敢以状私于执事。

谨状。

duàn tài wèi shì zhuàng
[ [ nán běi cháo ] ] liǔ zōng yuán
tài wèi shǐ wéi jīng zhōu shǐ shí , , fén yáng wáng yuán shuài       
wáng wéi shàng shū , , lǐng háng yíng jiē shǐ 使 , , jun1 bīn zhōu , , zòng shì lài       
bīn rén tōu shì bào è zhě , , huò cuàn míng jun1 zhōng , , zhì , , wèn       
qún háng gài shì , , qiàn , , zhé fèn shé rén shǒu , , zhuī wèng àng yíng dào shàng , , tǎn , , zhì zhuàng shā yùn rén       
bīn níng jiē shǐ 使 bái xiào wáng , , gǎn yán       
tài wèi zhōu zhuàng bái , , yuàn shì       
zhì yuē : : tiān shēng rén gōng , , gōng jiàn rén bèi bào hài , , yīn tián rán       
qiě luàn , , ruò ? ? xiào yuē : : yuàn fèng jiāo       
tài wèi yuē : : mǒu wéi jīng zhōu , , shèn shì , , shǎo shì ; ; jīn rěn rén kòu bào , , luàn tiān biān shì       
gōng chéng dōu hòu mìng mǒu zhě , , néng wéi gōng luàn , , shǐ 使 gōng zhī rén hài       
xiào yuē : : xìng shèn ! ! tài wèi qǐng       
shǔ yuè , , jun1 shì shí rén shì jiǔ , , yòu rèn jiǔ wēng , , huài niàng , , jiǔ liú gōu zhōng       
tài wèi liè shí rén , , jiē duàn tóu zhù shuò shàng , , zhí shì mén wài       
yíng zào , , jìn jiǎ       
xiào zhèn kǒng , , zhào tài wèi yuē : : jiāng nài ? ? tài wèi yuē : : shāng ! ! qǐng jun1       
xiào shǐ 使 shù shí rén cóng tài wèi , , tài wèi jìn       
jiě pèi dāo , , xuǎn lǎo zhě rén chí , , zhì mén xià       
jiǎ zhě chū , , tài wèi xiào qiě yuē : : shā lǎo , , jiǎ ? ? dài tóu lái ! ! jiǎ zhě è       
yīn yuē : : shàng shū ruò shǔ ? ? yuán shuài ruò shǔ ? ? nài luàn bài guō shì ? ? wéi bái shàng shū , , chū tīng yán       
chū jiàn tài wèi       
tài wèi yuē : : yuán shuài xūn sāi tiān , , dāng shǐ zhōng       
jīn shàng shū wéi bào , , bào qiě luàn , , luàn tiān biān , , shuí guī zuì ? ? zuì qiě yuán shuài       
jīn bīn rén è huò cuàn míng jun1 zhōng , , shā hài rén , , shì zhǐ , , luàn ? ? luàn yóu shàng shū chū , , rén jiē yuē shàng shū yuán shuài , , shì       
rán guō shì gōng míng , , cún zhě ? ?        yán wèi , , zài bài yuē : : gōng xìng jiāo dào , , ēn shèn , , yuàn fèng jun1 cóng       
chì zuǒ yòu yuē : : jiē jiě jiǎ sàn hái huǒ zhōng , , gǎn huá zhě ! ! tài wèi yuē : : wèi shí , , qǐng jiǎ shè cǎo       
shí , , yuē : : zuò , , yuàn liú xiǔ 宿 mén xià       
mìng chí zhě , , dàn lái       
suí jun1 zhōng       
jiě , , jiè hòu tuò wèi tài wèi       
dàn , , zhì xiào suǒ , , xiè néng , , qǐng gǎi guò       
bīn zhōu yóu shì huò       
xiān shì , , tài wèi zài jīng zhōu wéi yíng tián guān       
jīng jiāng jiāo lìng chén rén tián , , zhàn shù shí qǐng , , gěi nóng , , yuē : : qiě shú , , guī bàn       
shì suì hàn , , cǎo , , nóng gào chén       
chén yuē : : zhī shù ér , , zhī hàn       
, , nóng qiě , , cháng , , gào tài wèi       
tài wèi pàn zhuàng shèn xùn , , shǐ 使 rén qiú chén       
chén shèng , , zhào nóng zhě yuē : : wèi duàn mǒu ? ? gǎn yán ! ! pàn bèi shàng , , zhàng èr shí , , chuí , , lái tíng zhōng       
tài wèi yuē : : nǎi kùn ! ! shuǐ xuè , , liè shang chuāng , , shǒu zhù shàn yào , , dàn nóng zhě , , rán hòu shí       
mài , , shì dài cháng , , shǐ 使 zhī       
huái 西 jun1 shuài yǐn shǎo róng , , gāng zhí shì       
jiàn chén , , yuē : : chéng rén ? ? jīng zhōu zhě , , rén qiě ; ; ér , , yòu yòng zhàng zuì zhě       
duàn gōng , , rén xìn rén , , ér zhī jìng       
jīn duàn gōng wéi , , jiàn mài shì , , yòu chǐ       
fán wéi rén ào tiān zāi fàn rén zuì zhě , , yòu rén zhě , , shǐ 使 zhǔ rén chū , , jiāng shì tiān , , shàng kuì ! ! chén suī bào kàng , , rán wén yán kuì liú hàn , , néng shí , , yuē : : zhōng jiàn duàn gōng ! ! , , hèn       
tài wèi jīng zhōu nóng zhēng , , jiè : : guò , , zhū xìng zhì huò , , shèn       
guò , , zhì líng sān bǎi       
tài wèi 婿 wéi jiān , , mìng       
zhì dōu , , tài wèi yuē : : guǒ yòng yán ! ! xiè yuē : : chù jiàn       
tài wèi yuē : : rán zhōng zài       
nóng zhì shì táng , , zhī liáng shàng       
fǎn , , tài wèi zhōng , , gào , , shì , , fēng shí cún       
tài wèi shì yòu       
yuán jiǔ nián yuè , , yǒng zhōu yuán wài zhì tóng zhèng yuán liǔ zōng yuán jǐn shàng shǐ guǎn       
jīn zhī chēng tài wèi jiē zhě chū , , wéi rén shí fèn , , míng tiān xià , , zhī tài wèi zhī suǒ shì       
zōng yuán cháng chū zhōu bīn tái jiān , , guò zhēn dìng , , běi shàng lǐng , , tíng zhàng bǎo shù , , qiè hǎo wèn lǎo xiào tuì 退 , , néng yán shì       
tài wèi wéi rén , , cháng shǒu gǒng shǒu háng , , yán bēi ruò , , wèi cháng dài ; ; rén shì zhī , , zhě       
, , zhì , , jué fēi ǒu rán zhě       
huì zhōu shǐ cuī gōng lái , , yán xìn háng zhí , , bèi tài wèi shì , , xiào , , huò kǒng shàng zhuì , , wèi tài shǐ shì , , gǎn zhuàng zhí shì       
jǐn zhuàng
热度:321 作者: [南北朝] 柳宗元
类型:写雨|写风|写人|古文观止|生活|写草|赋税|

永州之野产异蛇:黑质而白章,触草木尽死;以啮人,无御之者。

然得而腊之以为饵,可以已大风、挛踠、瘘疠,去死肌,杀三虫。

其始太医以王命聚之,岁赋其二。

募有能捕之者,当其租入。

永之人争奔走焉。

有蒋氏者,专其利三世矣。

问之,则曰:“吾祖死于是,吾父死于是,今吾嗣为之十二年,几死者数矣。

”言之貌若甚戚者。

余悲之,且曰:“若毒之乎?余将告于莅事者,更若役,复若赋,则何如?”蒋氏大戚,汪然出涕,曰:“君将哀而生之乎?则吾斯役之不幸,未若复吾赋不幸之甚也。

向吾不为斯役,则久已病矣。

自吾氏三世居是乡,积于今六十岁矣。

而乡邻之生日蹙,殚其地之出,竭其庐之入。

号呼而转徙,饥渴而顿踣。

触风雨,犯寒暑,呼嘘毒疠,往往而死者,相藉也。

曩与吾祖居者,今其室十无一焉。

与吾父居者,今其室十无二三焉。

与吾居十二年者,今其室十无四五焉。

非死即徙尔,而吾以捕蛇独存。

悍吏之来吾乡,叫嚣乎东西,隳突乎南北;哗然而骇者,虽鸡狗不得宁焉。

吾恂恂而起,视其缶,而吾蛇尚存,则弛然而卧。

谨食之,时而献焉。

退而甘食其土之有,以尽吾齿。

盖一岁之犯死者二焉,其余则熙熙而乐,岂若吾乡邻之旦旦有是哉。

今虽死乎此,比吾乡邻之死则已后矣,又安敢毒耶?” 余闻而愈悲,孔子曰:“苛政猛于虎也!”吾尝疑乎是,今以蒋氏观之,犹信。

呜呼!孰知赋敛之毒,有甚于是蛇者乎!故为之说,以俟夫观人风者得焉。

一词多义者有蒋氏者:…的人几死者数矣:…的情况貌若甚戚者:…的样子若若毒之乎:你更若役,复若赋:你的貌若甚戚者:好像徐公不若君之美:比得上为然得而腊之以为饵:作为今吾嗣为之十二年:做,干故为之说:写,写作。已可以已大风:止,这里指“治愈”的意思比吾乡邻之死则已后矣:已经则久已病矣:早已赋岁赋其二:征收,敛取孰知赋敛之毒……:赋税疠可以已……瘘、疠:恶疮呼嘘毒疠:指瘟疫入当其租入:缴纳竭其庐之入:收入岁岁赋其二:每年积于今六十岁矣:年甚貌若甚戚者:很,非常未若复吾赋不幸之甚也:厉害孰知赋敛之毒有甚是蛇者乎:超过生君将哀而生之乎:使…活下去而乡邻之生日蹙:生活食退而甘食其土之有:吃谨食之:通“饲”,喂养观今以蒋氏观之:看以俟夫观人风者得焉:考察此则岳阳楼之大观也: 景象毒若毒之乎?:痛恨,怨恨呼嘘毒疠:有毒的赋敛之毒有甚是蛇者乎:毒害悲余悲之:怜悯,哀怜余闻而愈悲:悲愤,悲伤焉今其室十无一焉:语气词时而献焉:代词,指蛇以俟夫观人风者得焉:代词,指作者的这篇文章得然得而腊之以为饵:捕得,捉来以俟夫观人风者得焉:得到然蒋氏大戚,汪然出涕曰:……的样子然得而腊之以为饵:可是,但是之永之人争奔走焉:助词,的今吾嗣为之十二年:捕蛇这件事悍吏之来吾乡:主谓之间,取消句子独立性,无实际意义而吾恂恂而起:表修饰关系黑质而白章:表并列关系然得而腊之以为饵:表承接关系

虚词总结之永州之野产异蛇:的悍吏之来吾乡:取消句子独立性,不做翻译。问之,则曰:代词,代指蒋氏君将哀而生之乎:代词,代自己,我今吾嗣为之十二年:代词,代指捕蛇这件事以啮人,无御之者:代物,代指蛇咬后的伤势言之,貌若甚戚者:代词,代指前面的话语以以啮人:假设连词,如果以王命聚之:用,凭而吾以捕蛇独存:靠今以蒋氏观之:根据故为之说,以俟夫观人风者得焉:以便以尽吾齿:来焉永之人争奔走焉:兼词(语气词兼代词),代捕蛇这件事时而献焉:代词,代蛇今其室十无一焉:用于句末,带有估计的语气以俟夫观人风者得焉:代词,指这篇文章于吾祖死于是:在余将告于莅事者:给积于今六十岁矣:到苛政猛于虎也:比而 (虚词重点)黑质而白章:并列得而腊之以为饵:承接哀而生之乎:递进而乡邻之生日蹙:转折往往而死者相藉也:修饰非死则徙尔,而吾以捕蛇独存:转折哗然而骇者:修饰恂恂而起:修饰弛然而卧:修饰视其缶,而吾蛇尚存:承接时而献焉:修饰退而甘食:承接熙熙而乐:修饰余闻而愈悲:承接

通假字非死则徙尔 尔: 通"耳",罢了,助词,表感叹语气。谨食之 食:通"饲",小心地喂养它。

古今异义向吾不为斯役(向 古:(假使)从前 今:方向)则久已病矣 (病 古:困苦不堪 今:生病)以尽吾齿 (齿 古:岁月 今:牙齿)可以已大风、挛踠、瘘、疠(可以 古:可以用来 今:能够)去死肌 (去 古:去除 今:到...地方)往往而死者相藉也(往往 古:到处 今:常常)汪然出涕曰(汪然 古:眼泪流出来的样子 今:水深的样子)汪然出涕曰(涕 古:眼泪 今:鼻涕)而乡邻之生日蹙(生日 古:生活一天天 今:(人)出生的日子)于是(古:在这件事上 今:连词)

词类活用1.然得而(腊)之以为饵 名词作动词,把肉晾干2.(岁)赋其二 名词作状语,每年3.岁(赋)其二 名词作动词,征收赋税4.君将哀而(生)之乎 形容词作动词,使……活下来5.而乡邻之生(日)蹙 名词作状语,一天天6.殚其地之(出) 动词作名词,指地里的收成7.竭其庐之(入) 动词作名词,指家里的存粮8.(时)而献焉 名词作状语,到(规定献蛇)的时候9.退而(甘)食其土之有 形容词作状语,滋味甘甜

shé zhě shuō
[ [ nán běi cháo ] ] liǔ zōng yuán
yǒng zhōu zhī chǎn shé : : hēi zhì ér bái zhāng , , chù cǎo jìn ; ; niè rén , , zhī zhě       
rán ér zhī wéi ěr , , fēng luán lòu , , , , shā sān chóng       
shǐ tài wáng mìng zhī , , suì èr       
yǒu néng zhī zhě , , dāng       
yǒng zhī rén zhēng bēn zǒu yān       
yǒu jiǎng shì zhě , , zhuān sān shì       
wèn zhī , , yuē : : shì , , shì , , jīn wéi zhī shí èr nián , , zhě shù       
yán zhī mào ruò shèn zhě       
bēi zhī , , qiě yuē : : ruò zhī ? ? jiāng gào shì zhě , , gèng ruò , , ruò , , ? ? jiǎng shì , , wāng rán chū , , yuē : : jun1 jiāng āi ér shēng zhī ? ? zhī xìng , , wèi ruò xìng zhī shèn       
xiàng wéi , , jiǔ bìng       
shì sān shì shì xiāng , , jīn liù shí suì       
ér xiāng lín zhī shēng , , dān zhī chū , , jié zhī       
hào ér zhuǎn , , ér dùn       
chù fēng , , fàn hán shǔ , , , , wǎng wǎng ér zhě , , xiàng jiè       
nǎng zhě , , jīn shì shí yān       
zhě , , jīn shì shí èr sān yān       
shí èr nián zhě , , jīn shì shí yān       
fēi ěr , , ér shé cún       
hàn zhī lái xiāng , , jiào xiāo dōng 西 , , huī nán běi ; ; huá rán ér hài zhě , , suī gǒu níng yān       
xún xún ér , , shì fǒu , , ér shé shàng cún , , chí rán ér       
jǐn shí zhī , , shí ér xiàn yān       
tuì 退 ér gān shí zhī yǒu , , jìn chǐ 齿       
gài suì zhī fàn zhě èr yān , , ér , , ruò xiāng lín zhī dàn dàn yǒu shì zāi       
jīn suī , , xiāng lín zhī hòu , , yòu ān gǎn ? ?        wén ér bēi , , kǒng yuē : : zhèng měng ! ! cháng shì , , jīn jiǎng shì guān zhī , , yóu xìn       
! ! shú zhī liǎn zhī , , yǒu shèn shì shé zhě ! ! wéi zhī shuō , , guān rén fēng zhě yān
热度:493 作者: [南北朝] 柳宗元
类型:写风|山水|写山|写水|写鸟|写马|写人|辞赋精选|游记|写草|写桥|写云|写鱼|

始得西山宴游记自余为僇人,居是州。

恒惴慄。

时隙也,则施施而行,漫漫而游。

日与其徒上高山,入深林,穷回溪,幽泉怪石,无远不到。

到则披草而坐,倾壶而醉。

醉则更相枕以卧,卧而梦。

意有所极,梦亦同趣。

觉而起,起而归。

以为凡是州之山水有异态者,皆我有也,而未始知西山之怪特。

今年九月二十八日,因坐法华西亭,望西山,始指异之。

遂命仆人过湘江,缘染溪,斫榛莽,焚茅茷,穷山之高而上。

攀援而登,箕踞而遨,则凡数州之土壤,皆在衽席之下。

其高下之势,岈然洼然,若垤若穴,尺寸千里,攒蹙累积,莫得遁隐。

萦青缭白,外与天际,四望如一。

然后知是山之特立,不与培塿为类,悠悠乎与颢气俱,而莫得其涯;洋洋乎与造物者游,而不知其所穷。

引觞满酌,颓然就醉,不知日之入。

苍然暮色,自远而至,至无所见,而犹不欲归。

心凝形式,与万化冥合。

然后知吾向之未始游,游于是乎始,故为之文以志。

是岁,元和四年也。

钻鉧潭记钻鉧潭,在西山西。

其始盖冉水自南奔注,抵山石,屈折东流;其颠委势峻,荡击益暴,啮其涯,故旁广而中深,毕至石乃止;流沫成轮,然后徐行。

其清而平者,且十亩。

有树环焉,有泉悬焉。

其上有居者,以予之亟游也,一旦款门来告曰:“不胜官租、私券之委积,既芟山而更居,愿以潭上田贸财以缓祸。

”予乐而如其言。

则崇其台,延其槛,行其泉于高者而坠之潭,有声潀然。

尤与中秋观月为宜,于以见天之高,气之迥。

孰使予乐居夷而忘故土者,非兹潭也欤? 钻鉧潭西小丘记得西山后八日,寻山口西北道二百步,有得钻鉧潭。

潭西二十五步,当湍而浚者为鱼梁。

梁之上有丘焉,生竹树。

其石之突怒偃蹇,负土而出,争为奇状者,殆不可数。

其嵚然相累而下者,若牛马之饮于溪;其冲然角列而上者,若熊罴之登于山。

丘之小不能一亩,可以笼而有之。

问其主,曰:“唐氏之弃地,货而不售。

”问其价,曰:“止四百。

”余怜而售之。

李深源、元克已时同游,皆大喜,出自意外。

即更取器用,铲刈秽草,伐去恶木,烈火而焚之。

嘉木立,美竹露。

奇石显。

由其中以望,则山之高,云之浮,溪之流,鸟兽之遨游,举熙熙然回巧献技,以效兹丘之下。

枕席而卧,则清冷冷状与目谋,瀯瀯之声与耳谋,悠然而虚者与神谋,渊然而静者与心谋。

不匝旬而得异地者二,虽古好古之士,或未能至焉。

噫!以兹丘之胜,致之沣、镐、、杜,则贵游之士争买者,日增千金而愈不可得。

今弃是州也,农夫渔父过而陋之,贾四百,连岁不能售。

而我与深源、克已独喜得之,是其果有遭乎!书于石,所以贺兹丘之遭也。

至小丘西小石潭记从小丘西行百二十步,隔篁竹,闻水声,如鸣佩环,心乐之。

伐竹取道,下见小潭,水尤清冽。

全石以为底,近岸,卷石底以出,为坻,为屿,为嵁,为岩。

青树翠蔓,蒙络摇缀,参差披拂。

潭中鱼可百许头,皆若空游无所依。

日光下澈,影布石上,佁然不动;俶尔远逝,往来翕忽,似与游者相乐。

潭西南而望,斗折蛇行,明灭可见。

其岸势犬牙差互,不可知其源。

坐潭上,四面竹树环合,寂寥无人,凄神寒骨,悄怆幽邃。

以其境过清,不可久居,乃记之而去。

同游者:吴武陵,龚古,余弟宗玄。

隶而从者,崔氏二小生:曰恕己,曰奉壹。

袁家渴记由冉溪西南水行十里,山水之可取者五,莫若钻鉧潭。

由溪口而西,陆行,可取者八九,莫若西山。

由朝阳岩东南水行,至芜江,可取者三,莫若袁家渴。

皆永中幽丽奇处也。

楚越之间方言,谓水之反流为“渴”。

渴上与南馆高嶂合,下与百家濑合。

其中重洲小溪,澄潭浅渚,间厕曲折,平者深墨,峻者沸白。

舟行若穷,忽而无际。

有小山出水中,皆美石,上生青丛,冬夏常蔚然。

其旁多岩词,其下多白砾,其树多枫柟石楠,樟柚,草则兰芷。

又有奇卉,类合欢而蔓生,轇轕水石。

每风自四山而下,振动大木,掩苒众草,纷红骇绿,蓊葧香气,冲涛旋濑,退贮溪谷,摇飃葳蕤,与时推移。

其大都如此,余无以穷其状。

永之人未尝游焉,余得之不敢专焉,出而传于世。

其地主袁氏。

故以名焉。

石渠记自渴西南行不能百步,得石渠,民桥其上。

有泉幽幽然,其鸣乍大乍细。

渠之广或咫尺,或倍尺,其长可十许步。

其流抵大石,伏出其下。

踰石而往,有石泓,昌蒲被之,青鲜环周。

又折西行,旁陷岩石下,北堕小潭。

潭幅员减百尺,清深多倏鱼。

又北曲行纡余,睨若无穷,然卒入于渴。

其侧皆诡石、怪木、奇卉、美箭,可列坐而庥焉。

风摇其巅,韵动崖谷。

视之既静,其听始远。

予从州牧得之。

揽去翳朽,决疏土石,既崇而焚,既釃釃而盈。

惜其未始有传焉者,故累记其所属,遗之其人,书之其阳,俾后好事者求之得以易。

元和七年正月八日,鷁渠至大石。

十月十九日,踰石得石泓小潭,渠之美于是始穷也。

石涧记石渠之事既穷,上由桥西北下土山之阴,民又桥焉。

其水之大,倍石渠三之一,亘石为底,达于两涯。

若床若堂,若陈筳席,若限阃奥。

水平布其上,流若织文,响若操琴。

揭跣而往,折竹扫陈叶,排腐木,可罗胡床十八九居之。

交络之流,触激之音,皆在床下;翠羽之水,龙鳞之石,均荫其上。

古之人其有乐乎此耶?后之来者有能追予之践履耶?得之日,与石渠同。

由渴而来者,先石渠,后石涧;由百家濑上而来者,先石涧,后石渠。

涧之可穷者,皆出石城村东南,其间可乐者数焉。

其上深山幽林逾峭险,道狭不可穷也。

小石城山记自西山道口径北踰黄茅岭而下,有二道:其一西出,寻之无所得;其一少北而东,不过四十丈,土断二川分,有积石横当其垠。

其上为睥睨梁欐之形;其旁出堡坞,有若门焉,窥之正黑,投以小石,洞然有水声,其响之激越,良久乃已。

环之可上,望甚远。

无土壤而生嘉树美箭,益奇而坚,奇疏数偃仰,类智者所施也。

噫!吾疑造物者之有无久矣,及是,愈以为诚有。

又怪其不为之中州而列是夷狄,更千百年不得一售其伎,是固劳而无用,神者倘不宜如是,则其果无乎?或曰:以慰夫贤而辱于此者。

或曰:其气之灵,不为伟人而独为是物,故楚之南少人而多石。

是二者余未信之。

  从西山路口一直向北走,越过黄茅岭往下走,有两条路:一条向西走,走过去寻找风景却毫无所得;另一条稍为偏北又折向东去,只走了四十丈,路就被一条河流截断了,有一座石山横挡在这条路的尽头。石山顶部天然生成女墙和栋梁的形状,旁边又凸出一块好像堡垒,有一个洞像门。从洞往里探望一片漆黑,丢一块小石子进去,咚地一下有水响声,那声音很宏亮,好久才消失。石山可以盘绕着登到山顶,站在上面望得很远。山上没有泥土却长着很好的树木和竹子,而且更显得形状奇特质地坚硬,竹木分布疏密有致、高低参差,好像是人工特意布置的。

  唉!我怀疑老天爷的有无已很久了,到了这儿更以为老天爷确实是有的。但又奇怪他不把这小石城山安放到人烟辐凑的中原地区去,却把它摆在这荒僻遥远的蛮夷之地,即使经过千百年也没有一次可以显示自己奇异景色的机会,这简直是白耗力气而毫无用处,神灵的老天爷似乎不会这样做的。那么老天爷果真没有的吧?有人说:“老天爷之所以这样安排是用这佳胜景色来安慰那些被贬逐在此地的贤人的。”也有人说:“这地方山川钟灵之气不孕育伟人,而唯独凝聚成这奇山胜景,所以楚地的南部少出人材而多产奇峰怪石。”这二种说法,我都不信。

yǒng zhōu
[ [ nán běi cháo ] ] liǔ zōng yuán
shǐ 西 shān yàn yóu wéi liáo rén , , shì zhōu       
héng zhuì       
shí , , shī shī ér háng , , màn màn ér yóu       
shàng gāo shān , , shēn lín , , qióng huí , , yōu quán guài shí , , yuǎn dào       
dào cǎo ér zuò , , qīng ér zuì       
zuì gèng xiàng zhěn , , ér mèng       
yǒu suǒ , , mèng tóng       
jiào ér , , ér guī       
wéi fán shì zhōu zhī shān shuǐ yǒu tài zhě , , jiē yǒu , , ér wèi shǐ zhī 西 shān zhī guài       
jīn nián jiǔ yuè èr shí , , yīn zuò huá 西 tíng , , wàng 西 shān , , shǐ zhǐ zhī       
suí mìng rén guò xiāng jiāng , , yuán rǎn , , zhuó zhēn mǎng , , fén máo pèi , , qióng shān zhī gāo ér shàng       
pān yuán ér dēng , , ér áo , , fán shù zhōu zhī rǎng , , jiē zài rèn zhī xià       
gāo xià zhī shì , , rán rán , , ruò dié ruò xué , , chǐ cùn qiān , , zǎn lèi , , dùn yǐn       
yíng qīng liáo bái , , wài tiān , , wàng       
rán hòu zhī shì shān zhī , , péi lǒu wéi lèi , , yōu yōu hào , , ér ; ; yáng yáng zào zhě yóu , , ér zhī suǒ qióng       
yǐn shāng mǎn zhuó , , tuí rán jiù zuì , , zhī zhī       
cāng rán , , yuǎn ér zhì , , zhì suǒ jiàn , , ér yóu guī       
xīn níng xíng shì , , wàn huà míng       
rán hòu zhī xiàng zhī wèi shǐ yóu , , yóu shì shǐ , , wéi zhī wén zhì       
shì suì , , yuán nián       
zuàn tán zuàn tán , , zài 西 shān 西       
shǐ gài rǎn shuǐ nán bēn zhù , , shān shí , , shé dōng liú ; ; diān wěi shì jun4 , , dàng bào , , niè , , páng guǎng 广 ér zhōng shēn , , zhì shí nǎi zhǐ ; ; liú chéng lún , , rán hòu háng       
qīng ér píng zhě , , qiě shí       
yǒu shù huán yān , , yǒu quán xuán yān       
shàng yǒu zhě , , zhī yóu , , dàn kuǎn mén lái gào yuē : : shèng guān quàn zhī wěi , , shān shān ér gèng , , yuàn tán shàng tián mào cái huǎn huò       
ér yán       
chóng tái , , yán kǎn , , háng quán gāo zhě ér zhuì zhī tán , , yǒu shēng zóng rán       
yóu zhōng qiū guān yuè wéi , , jiàn tiān zhī gāo , , zhī jiǒng       
shú shǐ 使 ér wàng zhě , , fēi tán ? ?        zuàn tán 西 xiǎo qiū 西 shān hòu , , xún shān kǒu 西 běi dào èr bǎi , , yǒu zuàn tán       
tán 西 èr shí , , dāng tuān ér xùn zhě wéi liáng       
liáng zhī shàng yǒu qiū yān , , shēng zhú shù       
shí zhī yǎn jiǎn , , ér chū , , zhēng wéi zhuàng zhě , , dài shù       
qīn rán xiàng lèi ér xià zhě , , ruò niú zhī yǐn ; ; chōng rán jiǎo liè ér shàng zhě , , ruò xióng zhī dēng shān       
qiū zhī xiǎo néng , , lóng ér yǒu zhī       
wèn zhǔ , , yuē : : táng shì zhī , , huò ér shòu       
wèn jià , , yuē : : zhǐ bǎi       
lián ér shòu zhī       
shēn yuán yuán shí tóng yóu , , jiē , , chū wài       
gèng yòng , , chǎn huì cǎo , , è , , liè huǒ ér fén zhī       
jiā , , měi zhú       
shí xiǎn       
yóu zhōng wàng , , shān zhī gāo , , yún zhī , , zhī liú , , niǎo shòu zhī áo yóu , , rán huí qiǎo xiàn , , xiào qiū zhī xià       
zhěn ér , , qīng lěng lěng zhuàng móu , , yíng yíng zhī shēng ěr móu , , yōu rán ér zhě shén móu , , yuān rán ér jìng zhě xīn móu       
xún ér zhě èr , , suī hǎo zhī shì , , huò wèi néng zhì yān       
! ! qiū zhī shèng , , zhì zhī fēng gǎo , , guì yóu zhī shì zhēng mǎi zhě , , zēng qiān jīn ér       
jīn shì zhōu , , nóng guò ér lòu zhī , , jiǎ bǎi , , lián suì néng shòu       
ér shēn yuán zhī , , shì guǒ yǒu zāo ! ! shū shí , , suǒ qiū zhī zāo       
zhì xiǎo qiū 西 xiǎo shí tán cóng xiǎo qiū 西 háng bǎi èr shí , , huáng zhú , , wén shuǐ shēng , , míng pèi huán , , xīn zhī       
zhú dào , , xià jiàn xiǎo tán , , shuǐ yóu qīng liè       
quán shí wéi , , jìn àn , , juàn shí chū , , wéi , , wéi 屿 , , wéi kān , , wéi yán       
qīng shù cuì màn , , méng luò yáo zhuì , , cān chà       
tán zhōng bǎi tóu , , jiē ruò kōng yóu suǒ       
guāng xià chè , , yǐng shí shàng , , rán dòng ; ; chù ěr yuǎn shì , , wǎng lái , , yóu zhě xiàng       
tán 西 nán ér wàng , , dòu shé shé háng , , míng miè jiàn       
àn shì quǎn chà , , zhī yuán       
zuò tán shàng , , miàn zhú shù huán , , liáo rén , , shén hán , , qiāo chuàng yōu suì       
jìng guò qīng , , jiǔ , , nǎi zhī ér       
tóng yóu zhě : : líng , , gōng , , zōng xuán       
ér cóng zhě , , cuī shì èr xiǎo shēng : : yuē shù , , yuē fèng       
yuán jiā yóu rǎn 西 nán shuǐ háng shí , , shān shuǐ zhī zhě , , ruò zuàn tán       
yóu kǒu ér 西 , , háng , , zhě jiǔ , , ruò 西 shān       
yóu cháo yáng yán dōng nán shuǐ háng , , zhì jiāng , , zhě sān , , ruò yuán jiā       
jiē yǒng zhōng yōu chù       
chǔ yuè zhī jiān fāng yán , , wèi shuǐ zhī fǎn liú wéi       
shàng nán guǎn gāo zhàng , , xià bǎi jiā lài       
zhōng zhòng zhōu xiǎo , , chéng tán qiǎn zhǔ , , jiān shé , , píng zhě shēn , , jun4 zhě fèi bái       
zhōu háng ruò qióng , , ér       
yǒu xiǎo shān chū shuǐ zhōng , , jiē měi shí , , shàng shēng qīng cóng , , dōng xià cháng wèi rán       
páng duō yán , , xià duō bái , , shù duō fēng nán shí nán , , zhāng yòu , , cǎo lán zhǐ       
yòu yǒu huì , , lèi huān ér màn shēng , , jiāo shuǐ shí       
měi fēng shān ér xià , , zhèn dòng , , yǎn rǎn zhòng cǎo , , fēn hóng hài 绿 , , wěng xiāng , , chōng tāo xuán lài , , tuì 退 zhù , , yáo piào wēi ruí , , shí tuī       
dōu , , qióng zhuàng       
yǒng zhī rén wèi cháng yóu yān , , zhī gǎn zhuān yān , , chū ér chuán shì       
zhǔ yuán shì       
míng yān       
shí 西 nán háng néng bǎi , , shí , , mín qiáo shàng       
yǒu quán yōu yōu rán , , míng zhà zhà       
zhī guǎng 广 huò zhǐ chǐ , , huò bèi chǐ , , zhǎng shí       
liú shí , , chū xià       
yáo shí ér wǎng , , yǒu shí hóng , , chāng bèi zhī , , qīng xiān huán zhōu       
yòu shé 西 háng , , páng xiàn yán shí xià , , běi duò xiǎo tán       
tán yuán jiǎn bǎi chǐ , , qīng shēn duō shū       
yòu běi háng , , ruò qióng , , rán       
jiē guǐ shí guài huì měi jiàn , , liè zuò ér xiū yān       
fēng yáo diān , , yùn dòng       
shì zhī jìng , , tīng shǐ yuǎn       
cóng zhōu zhī       
lǎn xiǔ , , jué shū shí , , chóng ér fén , , shāi shāi ér yíng       
wèi shǐ yǒu chuán yān zhě , , lèi suǒ shǔ , , zhī rén , , shū zhī yáng , , hòu hǎo shì zhě qiú zhī       
yuán nián zhèng yuè , , zhì shí       
shí yuè shí jiǔ , , yáo shí shí hóng xiǎo tán , , zhī měi shì shǐ qióng       
shí jiàn shí zhī shì qióng , , shàng yóu qiáo 西 běi xià shān zhī yīn , , mín yòu qiáo yān       
shuǐ zhī , , bèi shí sān zhī , , gèn shí wéi , , liǎng       
ruò chuáng ruò táng , , ruò chén tíng , , ruò xiàn kǔn ào       
shuǐ píng shàng , , liú ruò zhī wén , , xiǎng ruò cāo qín       
jiē xiǎn ér wǎng , , shé zhú sǎo chén , , pái , , luó chuáng shí jiǔ zhī       
jiāo luò zhī liú , , chù zhī yīn , , jiē zài chuáng xià ; ; cuì zhī shuǐ , , lóng lín zhī shí , , jun1 yīn shàng       
zhī rén yǒu ? ? hòu zhī lái zhě yǒu néng zhuī zhī jiàn ? ? zhī , , shí tóng       
yóu ér lái zhě , , xiān shí , , hòu shí jiàn ; ; yóu bǎi jiā lài shàng ér lái zhě , , xiān shí jiàn , , hòu shí       
jiàn zhī qióng zhě , , jiē chū shí chéng cūn dōng nán , , jiān zhě shù yān       
shàng shēn shān yōu lín qiào xiǎn , , dào xiá qióng       
xiǎo shí chéng shān 西 shān dào kǒu jìng běi yáo huáng máo lǐng ér xià , , yǒu èr dào : : 西 chū , , xún zhī suǒ ; ; shǎo běi ér dōng , , guò shí zhàng , , duàn èr chuān fèn , , yǒu shí héng dāng yín       
shàng wéi liáng zhī xíng ; ; páng chū bǎo , , yǒu ruò mén yān , , kuī zhī zhèng hēi , , tóu xiǎo shí , , dòng rán yǒu shuǐ shēng , , xiǎng zhī yuè , , liáng jiǔ nǎi       
huán zhī shàng , , wàng shèn yuǎn       
rǎng ér shēng jiā shù měi jiàn , , ér jiān , , shū shù yǎn yǎng , , lèi zhì zhě suǒ shī       
! ! zào zhě zhī yǒu jiǔ , , shì , , wéi chéng yǒu       
yòu guài wéi zhī zhōng zhōu ér liè shì , , gèng qiān bǎi nián shòu , , shì láo ér yòng , , shén zhě tǎng shì , , guǒ ? ? huò yuē : : wèi xián ér zhě       
huò yuē : : zhī líng , , wéi wěi rén ér wéi shì , , chǔ zhī nán shǎo rén ér duō shí       
shì èr zhě wèi xìn zhī